مجسمه سنگی مهرگاوکش (سایزکوچک) sm2010

در آیین مهـر ایرانی، شیری که نماد مهـر است، در وضعیتی بازنموده شده که بر پشت گاوی جهیده و او را شکار کرده است. این نماد، همان است که پس از چند قرن در هنر رومی به صورت مهـرِ گاوکش نمودار شد. این نمادِ خورشیدِ چیره‌‌‌شونده بر ماه و غلبه‌‌‌ی روز بر شب و نور بر ظلمت را نشان می‌‌‌دهد، اما از سوی دیگر، نشانه‌‌‌ی قربانی‌‌‌شدنِ گیتی برای پیش‌‌‌بردنِ ماهیت مینو هم هست؛ یعنی دلالتی هستی‌‌‌شناختی هم داشته و اسطوره‌‌‌ی آفرینشی را نشان می‌‌‌داده که در چارچوبی عرفانی نیز نقش ایفا می‌‌‌کرده و بر انضباط درونی و چیرگی مهـرپرستان بر نفس خویش نیز تأکید می‌‌‌ورزیده است.

گاو، قربانی بزرگ، عمومی، جهانگیر و گیتیانه‌‌‌ای را نشان می‌‌‌دهد که با کلیت جهان مادی و امیالِ برخاسته از آن برابر است. قربانی گاو، چیزی را پاک نمی‌‌‌کند بلکه به آفرینش چیزی نو منجر می‌‌‌شود. برخلاف بره‌‌‌ای معصوم و مظلوم که مانند فروهرِ نیکوکاران به دستیاری خداوند برمی‌‌‌خیزد، گاو نیرویی قدرتمند و پرتوان است که همچون مانعی بر سر راه سالک، قد علم می‌‌‌کند و قربانی‌‌‌کردنش به خداگونه‌‌‌شدنِ انسان منتهی می‌‌‌شود.