سرستون ایوان جنوبی کاخ آپادانا
کدام تصویر است که با شنیدن واژه تخت جمشیدیا حتی هخامنشیان به ذهن می آید؟
ستونهایی که زمانی برای تحمل بار سقفی وسیع ساخته شده بودند اما امروز که خبری از سقف و تالار نیست، خود، هویت یافته اند وتصویری از تخت جمشید را در ذهن می‌آفرینند.
حتماً شنیده اید که سرستون بسیار شبیه گاوهای شاخ دار هستند، چگونه وزن سقف و تیرهای‌چوبی را بر پشت خود تحمل میکردند. بر سرستونهای ایوان، تیرک‌های چوبی بزرگ سوار بود و بر روی آنها، تیرک دومی قرار داشت که کمی پهن تر بود.
این تیرک‌ها از چوب درخت سدر تهیه و از مناطق دور دست به تخت جمشید آورده می‌شدند. زیباترین نمونه های ستون‌ها و سرستونهای تخت جمشید را می توان در تالار آپادانا یافت.
این تالار که به باوراريك اشمیت، کاوشگر تخت جمشید، عالی‌ترین و باشکوه‌ترین و وسیع‌ترین بنای تخت جمشید است، از يك تالار چهارگوش ساخته شده که ۳۶ ستون و سه ایوان را در خود جای داده است.
بنای کاخ آپادانا را داریوش آغاز کرد و خشایارشا به پایان رساند. امروزه از مجموع ستون های تالار آپادانا و ایوان‌هایش که روزی سقف را برافراشته میکرد فقط ۱۴ ستون را میتوان در محوطه این کاخ یافت.
ایوان جنوبی کاخ آپادانا در جنوب تالار مرکزی قرار دارد که شامل یک رشته اتاق‌های دراز و انبارمانند بود. تمام این اتاقها با دهلیزهایی به هم مرتبط می‌شدند و دو در جنوبی تالار هم به دو دالان بزرگ راه پیدا میکردند.
عظمت این بخش کاخ به حدی بود که به آن لقب ایوان شاهان داده‌اند.
چراکه از سمت شمال با دو در به تالار مرکزی آپادانا راه داشت و از سمت جنوب با پله‌ای سنگی به تپه مرکزی تخت جمشید که به کاخ ج مشهور است، متصل میشد. بخش جنوبی آپادانا همچنین از جنوب غربی به کاخ تچر و از شرق به کاخ هدیش نیز راه داشتند.
ستون های ایوان جنوبی کاخ آپادانا نسخه‌ی کوچکتری از ستون‌های ایوان شمالی آپادانا، با زیر ستون زنگوله‌ای، ساقه استوانه‌ای شیاردارُ گل و بوته بلند و سرستون گاو دو سر بودندو هر کدام کمی بیشتر از پنج متر ارتفاع داشتند.
ویژگی ایوان جنوبی کاج آبادانا در این بود که پادشاه از آن به بخش های اصلی تخت جمشید دسترسی داشت و هنگامی که در تالار مرکزی آپادانا مراسم جشنی برپا میشد میتوانست از دهلیزهای منتهی به رواق بدون اینکه پشتش به میهمانان باشد وارد تالار مرکزی شود.
ارتفاع سرستون ایوان جنوبی کاخ آپادانا که بحث ما بیشتر پیرامون آن بود ۳.۷ متر است که اکنون در موزه ملی ایران نگهداری می‌شود.